Hobi, turizm ve spor adı altında yürütülen Türkiye çapındaki av katliamlarına karşı verdiğimiz hukuki mücadele 2020’den bu yana aktif olarak sürüyor. 2022’de açtığımız ve müdahil olduğumuz davaların bazıları şimdilik yürütmeyi durdurma kararlarıyla hayvanlar lehine sonuçlanmışken, bazıları da sürüncemede bırakılarak hayvanların öldürülmesine neden olacak şekilde hâlâ sürüyor. Daha fazla gecikmeden tüm davalarda av ihaleleri, listeleri ve talimatlarının iptal edilmesi için hakimlere bir kez daha sesleniyoruz: Etik ve hukuk dışı av uygulamalarına izin vermeyin.
2022-2023 yılı Av Turizmi Talimatı, Ek Kararı ve Merkez Av Komisyonu kararlarının açıklanmasının hemen ardından, son üç yıldır yaptığımız gibi bu yıl da Vegan Derneği Türkiye olarak harekete geçerek hem farklı illerde farklı türlerin öldürülmesine yol açan yereldeki av turizmi ihalelerine karşı hem de tüm türleri kapsayan av faaliyetlerinin durdurulması için Türkiye çapında hukuki mücadeleye giriştik.
Geçtiğimiz yıl Konya’da Anadolu yaban koyunları ve yaban keçileri, Bolu’da kızıl geyikler ve Adana dahil diğer beş ilde yaban keçilerinin yaşam hakkını savunmak için dava açmış, 2021-2022 av turizmi sezonunda bu bölgelerdeki av ihalelerinin iptalini sağlamıştık. Ankara Barosu ve İzmir Barosu tarafından Türkiye çapındaki tüm av faaliyetlerinin iptalinin talep edildiği davaya da müdahillik başvurusunda bulunmuştuk.
Türkiye çapında tüm av kararlarının iptali talebimiz: Danıştay davası
Bu yıl da Türkiye çapında yürütmenin acilen durdurulmasını ve avcılığı düzenleyen mevcut karar ve talimatların iptalini istediğimiz Danıştay’daki davamızı, Eylül 2022’de Tarım ve Orman Bakanlığı’na karşı Hayvan Hakları İzleme Komitesi ile birlikte açtık. Avukat Tuğçe Berber ve Avukat Hacer Gizem Karataş ile üzerinde çalıştığımız bu davada aynı zamanda bakanlık tarafından çıkarılan ve hangi kriterlere dayandığı dahi belli olmayan yeni Yaban Hayvanları Listesi’nin iptalini de talep ettik.
Yaklaşık beş aydır sürüncemede bırakılan davada Danıştay hâlâ yürütmeyi durdurma kararı vermediği için Türkiye çapında aşağıdaki hayvan türleri ve çok daha fazlası, iptalini istediğimiz av kararları ve listeleri sebebiyle bu süre içinde öldürüldü ve öldürülmeye devam ediyor:
- “Av turizmi” ile hedefe konulan Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ile ulusal mevzuat uyarınca koruma altında olan, nesli tükenen ve/veya Türkiye’ye endemik olan 200’den fazla Anadolu yaban koyunu, yaban keçisi ve kızıl geyik gibi türler,
- Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nın (IUCN) kırmızı listesinde “hassas” statüde listelenen, nesli tehdit altındaki üveyik ve elmabaş patka dahil olmak üzere pek çok kuş türü,
- Bu türlere ek olarak korumadan yoksun bırakılan tilki, çakal, ada tavşanı ve sürek avlarıyla katledilen binlerce yaban domuzu gibi kara memelileri.
Aynı zamanda yeni Yaban Hayvanları Listesi’nde “Popülasyonu yeterli bir seviyeye ulaştığında avına izin verilebilir” ibaresiyle listelenen ve “Hatay dağceylanı” (Gazella gazella) ve “Urfa ceylanı” (Gazella marica) gibi küresel düzeyde nesli tükenen ve Türkiye’den ayrıntılı envanter çalışması olmaksızın “istilacı tür” sınıfına sokulan Yeşil Papağan ve İskender Papağanı gibi büyük şehirlere yerleşmiş ve doğallaşmış türler de her an yönetmelikler kapsamında öldürülebilir. Nitekim, geçtiğimiz yıl Tarım ve Orman Bakanlığı, DKMP ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yürüttüğü TERİAS Projesi kapsamında AB’den alınan 2 milyon 086 bin euro karşılığında “istilacı tür” kapsamına soktukları yeşil papağanların Ankara, İstanbul ve İzmir’de “eradikasyon” adı altında öldürülmesinin planlandığı ortaya çıkmış, kamuoyunda yoğun tepkilere yol açmıştı.
Son üç yıldır yerelde İdare Mahkemeleri’nde bizim tarafımızdan ve diğer STK’larca açılan ihale iptali davalarının neredeyse tamamında bakanlığın av faaliyetlerini haklı çıkarmak amacıyla sunduğu tüm savunmalar yetersiz ve tutarsız bulunmuş olmasına rağmen, Danıştay’ın av sezonu bitene kadar aylarca karar almaması, bakanlığın kopyala-yapıştır usulüyle mahkemelere sunduğu temelsiz savunmalarının dikkate alınması ve açılan davaların sonuçsuz bırakılarak hayvanların öldürülmesine, hedef dışı türlerin de yıkıcı av faaliyetlerinden etkilenmesine göz yumulması kabul edilemez.
Daha fazla gecikmeden Tarım ve Orman Bakanlığı ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından etiğe, ulusal ve uluslararası mevzuata aykırı şekilde yürütülen av katliamına karşı Danıştay’dan adil ve örnek bir karar bekliyoruz. Karar çıkmadığı her gün onlarca hayvan avcılar tarafından katlediliyor.
Yerelde av turizmi ihalelerin iptali için müdahillik başvurularımız: İdare Mahkemeleri
Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da maddi imkansızlıklar sebebiyle 20’den fazla av ihalesinin tamamına dava açamadığımız için, farklı illerdeki av ihalelerinin iptali için ihalelerin açıldığı bölgelerde faaliyet gösteren hayvan hakları örgütleri ve barolar ile bir kez daha irtibata geçtik ve daha önce hazırladığımız dava dilekçeleri, uzman görüşleri ve hayvanlar lehine alınan emsal kararları paylaşarak yerelde farklı türler için harekete geçmelerine yardımcı olmaya çalıştık.
Çoğunlukla öldürülmesi planlanan hayvan sayısının en yüksek olduğu ve STK desteğine daha fazla ihtiyaç olabilecek bölgeleri gözeterek, ulaşabildiğimiz baro ve dernekler tarafından açılan bazı davalara da müdahillik başvuruları yaptık. Hayvanların, STK’ların ve baroların yalnız olmadığını göstermek için davalara katılma taleplerimizi İdare Mahkemelerine ilettik.
- Bursa – Kızıl geyik: İnegöl Devlet Avlağı’nda öldürülmesi planlanan 1 kızıl geyiğin yaşam hakkı adına Bursa Barosu Hayvan Hakları Komisyonu tarafından Avukat Nilay Parlar aracılığıyla Bursa 1. İdare Mahkemesi’nde açılan davaya müdahillik başvurusunda bulunduk. Başvurumuzun kabul edildiği davanın nihai kararında savunmalarımız haklı bulundu ve av ihalesi iptal edildi.
- Van – Yaban keçisi: Çepkenli Genel Avlağı’nda öldürülmesi planlanan 1 yaban keçisinin yaşam hakkı adına Van Barosu tarafından Avukat Erdal Temizaltın aracılığıyla Van 3. İdare Mahkemesi’nde açılan davaya müdahillik başvurusunda bulunduk. Başvurumuzun kabul edildiği davada yürütmeyi durdurma kararı, bakanlıktan istenen savunma sonrasına bırakıldığı için hedefteki yaban keçisi halen risk altında; bu süre içinde öldürülmüş olma ihtimali de var.
- Hatay – Yaban keçisi: İskenderun Arsuz YHGS’de öldürülmesi planlanan 7 yaban keçisinin yaşam hakkı adına Hayvanları Koruma Vakfı adına Avukat Gülçin Yapıcı tarafından Hatay 1. İdare Mahkemesi’nde açılan davada müdahillik başvurumuz kabul edildi. Ara kararında yürütmeyi durdurma vererek avın gerçekleşmesine geçici süreyle engel olan mahkeme, 22 Aralık 2022’de yapılan duruşmadan sonra hayvanlar lehine olacak şekilde av ihalesinin iptaline karar verdi.
- Giresun – Yaban keçisi: Çamoluk ve Üçköprü Devlet Avlakları ile Şebinkarahisar Genel Avlağı’nda öldürülmesi planlanan 5 yaban keçisinin yaşam hakkı adına Avukat Gülçin Yapıcı tarafından açılan davaya müdahillik başvurusu yaptık. Ancak Rize İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı vermediği için hayvanların öldürülmesine göz yumuldu.
- Afyonkarahisar – Kızıl geyik: Afyonkarahisar, Kütahya, Denizli ve Eskişehir’deki devlet avlaklarında öldürülmesi planlanan 20 kızıl geyiğin yaşam hakkı adına Avukat Gülçin Yapıcı tarafından açılan davaya müdahillik başvurusu yaptık. Başvurumuzun temelsiz gerekçelerle reddedildiği davada hayvanlar için olumlu bir ara karar çıktı ve mahkeme yürütmeyi durdurma verdi. Bu sayede dava sonuçlanıncaya kadar geyiklerin öldürülmesine engel olunmuş oldu. 19 Aralık 2022’ye verilen duruşma tarihi ise iptal edildi. Yeni duruşma tarihi henüz belli değil, taraflara tebliğ edilmedi. European A.Ş. adlı av şirketinin davalı bakanlık yanında müdahillik sunduğu ve bakanlığın buna itiraz etmediği de görüldü.
TVD olarak açtığımız ve katıldığımız davalar dışında; Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, Mersin Barosu, Ankara Barosu, Antalya Barosu, Bursa Barosu, Hayvanları Koruma Vakfı ve Haydiko gibi pek çok hayvan hakları örgütü ve baro tarafından takip edilen Konya, Kastamonu, Erzincan, Kayseri, Ankara, Isparta ve Muğla’daki avlakları kapsayan av ihaleleri ve davalar da mevcut.
Bu dosyaların bazılarında yürütmeyi durdurma kararları verilmişken, bazılarında henüz bakanlık tarafından savunmanın bile gönderilmediği görülüyor. Bazılarında ise, “ihalenin yapılmamış olmaması” gerekçe gösterilerek dava açılmasının engellendiği ve dosyaların kapatıldığı anlaşılıyor.
Tüm davalarda bir an önce yürütmeyi durdurma ve iptal kararlarının verilmesini, bazı bölgelerde bazı türler için Mart sonuna kadar sürecek av faaliyetlerinin acilen durdurulmasını istiyoruz.
Av karşıtı mücadelemiz devam edecek. #AvCinayettir, yasaklanmalıdır!
Kapak fotoğrafı: Nathan Anderson / Unsplash
