Avrupa Parlamentosu, bitkisel süt ve süt ürünlerini sansürleyen AM171 yasa tasarısını reddetti. Mevzuat değişikliği geçseydi, “süt içermez” veya “laktoz intoleransı olan kişiler için uygundur” gibi tamamen somut bilgiler veren faydalı ve hayati açıklamalar da yasaklanabilecekti.
Bitki temelli süt ve süt ürünlerini sansürlemeyi hedefleyen ve “AM171” olarak anılan 171 numaralı mevzuat değişikliği, vegan hareketi ve sürdürülebilirlik için önemli bir galibiyet ile geçtiğimiz hafta Avrupa Parlamentosu tarafından reddedildi.
AM171; bitki bazlı ürünlerin tüketiciler için “kafa karıştırıcı” olabileceğini iddia ederek bitkisel süt ve süt ürünlerinin alerjen bilgilerini göstermelerini, karton ambalajlarda satılmalarını ve görsel tasvirlerini kullanmalarını yasaklayabilecek pek çok yeni kısıtlama getirmeyi hedefliyordu. Aynı zamanda tüketicilerden bilgi gizlemeyi ve her geçen gün büyüyen sürdürülebilir gıda sektörünü engellemeyi de amaçlıyordu.
Tasarıya, ProVeg International tarafından başlatılan bir koalisyon ve imza kampanyası aracılığıyla dünya çapından yaklaşık yarım milyon tüketici itiraz etti.
Hayvansalların yer almadığı bitkisel ürünleri hedefleyen bu sansür dünya çapında faaliyet gösteren hayvan hakları örgütleri, doğa koruma kuruluşları, meslek örgütleri, aktivistler ve tüketicilerin sistemli baskısı ve yoğun tepkisi sonucu başarısızlıkla sonuçlandı.
“Sağduyulu bir zafer”
Tartışmalı yasağın karşısında durduğunu bildiren Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi kuruluşların arasına, Greta Thunberg gibi iklim aktivizminin ilham veren genç isimleri ve Oatly ile Alpro gibi bitkisel süt üreticileri de katıldı.
ProVeg International Başkan Yardımcısı Jasmijn De Boo, galibiyeti “sağduyulu bir zafer” olarak nitelendirdi ve çıkar gruplarının “yoğun baskısı altında ilerici ve açık görüşlü” bir karar aldığı için AB’yi alkışladıklarını ifade etti.
AM171 nedir?
AM171, bitki temelli gıdalara ciddi kısıtlamalar getirmeyi amaçlayan yasa tasarısıdır. Avrupa Parlamentosu Tarım ve Kırsal Kalkınma Komitesi AGRI tarafından önerilen tasarı kabul görseydi, bitkisel ürünlere yönelik şu kısıtlama ve yasaklar hayata geçirilecekti:
- Ürünlerin bilinen form ve paketlerde sunumu ve satışı (örn. bitkisel sütlerin karton kutularda veya bitkisel margarinlerin kalıp halinde satılması),
- Hayvansal süt ve süt ürünlerini “çağrıştırdığı” veya “taklit ettiği” gerekçesiyle bitkisel ürünlerin görsel tasvirleri (örn. kahvaltıda kaseye dökülen bitkisel süt veya bir kapuçino içindeki köpük görüntüleri),
- Bitkisel gıdaları ve hayvansalları karşılaştıran bilimsel dayanaklar (örn. “hayvansal sütün sebep olduğu emisyon değerlerinin yarısı”),
- “Hayvansal süt içermez” gibi temel alerjen bilgileri,
- “Kremsi”, “tereyağımsı”, “krema gibi” veya “yoğurt yerine vegan alternatifi” gibi faydalı tanımlayıcı terimler.
“Vegan hareketinin yükselişini engelleme girişimi”
AM171 kabul edilseydi bu karar, Avrupa ülkelerinin sera gazı emisyonunu 2030’a kadar %55 oranında azaltma taahhüdü gibi iklim kriziyle mücadeleyi amaçlayan ileriye dönük pek çok adımla çelişkiye düşecekti. Paris Anlaşması şartlarında kabul edildiği gibi, AB’nin halk sağlığı ve sürdürülebilirlik konusundaki kendi hedeflerine ulaşmak için şimdiye kadar yapılan çalışmaları da alaşağı edecekti.
Aynı zamanda karar, bitkisel ürünler üreten küçük ve bağımsız işletmeler başta olmak üzere bitki temelli ürün imalatına darbe vuracak ve vegan işletmeleri yeni ambalajları yeniden tasarlayıp üretmek için yüksek miktarda harcama yapmaya zorlayacaktı. Çünkü AM171, vegan alternatiflerin hayvansal süt ürünleriyle aynı tarz ambalajları kullanmasını yasaklamış olacaktı.
Vegan Society’nin Kampanyalar, Politikalar ve Araştırmalar Başkanı Louis Davies başarısızlıkla sonuçlanan tasarıyı, “süt endüstrisinin vegan hareketinin yükselişini engellemeye yönelik bir girişimi” olarak tanımladı.
Halihazırda AB’de bitkisel ürünler için kısıtlamalar zaten var. Örneğin, “yulaf sütü” veya “vegan peynir” gibi tanımlar tüketiciler için “yanıltıcı ve kafa karıştırıcı” olduğu iddiasıyla hâlâ yasak.
Etik, sürdürülebilir ve sağlıklı gıda politikaları
AM171’e karşı kazanılan galibiyet, vegan ve sürdürülebilirlik hareketinin ne kadar ivme kazandığını kanıtlıyor.
Hayvanlar, insanlar ve gezegen için adil, sağlıklı ve uzun ömürlü bir yaşamı temsil eden bitki temelli beslenmeyi daha fazla sayıda hükümetin devlet teşvikleriyle desteklemesini ve sağlıklı, etik, sürdürülebilir gıda politikaları üreterek geleceği koruma altına almalarını umuyoruz.
Kaynaklar: Vegan Food and Living, Vegconomist, ProVeg International
Kapak fotoğrafı: ProVeg International
