İklim değişikliği kaynaklı aşırı hava olayları, memelileri ve deniz canlılarını ciddi şekilde etkilemeye başladı. İklim krizinin tetiklediği toplu ölümler münferit değil.
6,5 milyondan fazla nüfusuyla ABD’nin en büyük sığır yetiştiriciliği eyaletlerinden biri olan Kansas’ta geçtiğimiz hafta meydana gelen aşırı sıcaklar, eyaletteki ineklerin ve boğaların ölümüne sebep oldu. En az 2 bin sığır, aniden 40 °C’nin üzerine çıkan sıcak hava dalgasına alışamadığı için ısı stresinden yaşamını yitirdi.
Eyaletteki çiftçiler, mezbahalara nakledilmeden önce ölen hayvanlar üzerinden artık kâr edemeyecekleri için üzgün.
Haber, The Guardian gazetesi tarafından yürütülen araştırmanın hemen ardından ortaya çıktı. Son yapılan araştırmaya göre, bazıları aşırı ısınmadan olmak üzere ABD’de insan tüketimi için yetiştirilen 20 milyondan fazla hayvan yorgunluk, hastalık, açlık, susuzluk ve travma gibi sebeplerden mezbahada ölüme gönderilmeden çok önce yaşamını yitiriyor.
Sıcak hava dalgasında yıllara göre artış yaşamı tehdit ediyor
ABD Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre, ABD’deki ısı dalgaları 1960’lardan bu yana 40 yılda sıklık, süre ve yoğunluk bakımından istikrarlı bir şekilde arttı.
Ajans, yıllık sıcak hava dalgası sayısının 1960’larda 2’den 2010’larda 6’ya yükseldiğini belirtiyor. 1960’larda sıcak hava dalgası mevsimi yaklaşık 20 gün sürerken, 2010’larda ortalama 70 güne ulaşmış durumda.
ABD Ulusal Hava Durumu Servisi (NWS), geçtiğimiz hafta Körfez kıyılarının bazı kısımlarında aşırı sıcaklığın ortabatıda bölgesindeki Great Lakes’e yayılacağını tahmin etmiş ve 100 milyondan fazla Amerikalı’ya evlerine kalmalarını tavsiye etmişti.
Ani değişimler, adaptasyon sorunu ve ısı stresi
Kansas Hayvancılık Derneği sözcüsü Scarlett Hagins, daha önce Reuters’e verdiği demeçte, batı Kansas’ta 11-12 Haziran hafta sonu boyunca sıcaklıklar ve nemin artması ve soğutucu rüzgarların olmaması nedeniyle sığırların ısı stresi yaşamaya başladığını söyledi.
“Hayvanlar ani değişime uyum sağlayamadı”, diye ekledi.
Üniversitenin devlet kurumlarıyla bilim odaklı ortaklığı olan University of Minnesota Extension, ısı stresini şu şekilde açıkladı: “İnekler solunum, terleme ve hava üfleme yoluyla kolayca kurtulabileceklerinden daha fazla ısı üretip emdiğinde ısı stresi ortaya çıkıyor.” Bu da hayvanlarda hastalık insidansına ve daha yüksek ölüm oranına neden olabiliyor.
University of Minnesota Extension’a göre sığırlar %50 nem ile 22 santigrat derece civarında ısı stresi yaşamaya başlayabilir. Kansas Eyalet Üniversitesi’nden alınan geçmiş hava durumu verileri, Kansas’ın farklı bölgelerinin 11, 12 ve 13 Haziran boyunca 37 santigrat derecenin üzerinde Fahrenheit sıcaklık kaydettiğini gösteriyor.
Kansas Hayvancılık Derneği tarafından Facebook’ta yayınlanan bir mesajda, sıcaklıkların yüksek kalması nedeniyle sığırların gece saatlerinde kendilerini soğutamadığını söylüyor.
Reuters tarafından temasa geçilen Kansas Eyalet Üniversitesi Hava Veri Kütüphanesi sözcüsü, Grant Kansas Mesonet meteoroloji istasyonundan alınan verileri örnek olarak gösterdi: Güneybatı Kansas’taki bu konumda, gecelik minimum sıcaklıklar şimdiye kadar Haziran 2022’de Haziran 2021’dekinden daha yüksekti ve 2021’de bazı günlük en yüksek sıcaklıklar çok daha yüksekken, 2021’deki en düşük sıcaklıklar daha soğuktu.
Dahası, “tüm bu unsurlar 2021’de daha uzun süreye yayılırken, 2022’de çok daha kısa süre içinde birbirini takip eden günlerde gerçekleşti.”
Hayvan üretimi ve tüketimine son!
PETA gibi kuruluşlar hayvan kaynaklı beslenme biçimine son verilmesi çağrısında bulunarak gıda sisteminin değişmesi için adım atılmasını istiyor.
“Kışın Nebraska, Güney Dakota ve Wyoming gibi eyaletlerde sığırlar donarak ölürken yaz aylarında, Kansas ve Texas gibi eyaletlerde aşırı sıcaktan ölüyorlar” diye açıklama yapan PETA, hayvanların ölümden önce yaşadığı süreci şu şekilde aktarıyor: “Yaklaşık bir yıl boyunca aşırı sert hava koşullarına maruz bırakılan inekler, zamanı geldiğinde bir müzayede alanına gönderiliyor ve ardından kilometrelerce uzaklıktaki devasa besi alanlarına naklediliyor. Transferler ve binlercesinin bir arada tutulduğu, kalabalık, sıkışık, dışkı ve çamurla sıvanmış bu alanlar, birçoğunun ya vardıklarında hastalanmasına ya da vardıktan kısa süre sonra ölmesine sebep oluyor.”
Hayvanlar, aşırı sıcaklık ve iklim krizi
İneklerin ölüm haberleri, iklim krizi kaynaklı aşırı hava olaylarının daha yaygın hale gelmesiyle birlikte hayvanların bu değişimle başa çıkmakta zorlandığını gösteriyor. Bu kayıplar ilk kez gerçekleşmiyor.
- Mart ortasında başlayan ve gittikçe artan aşırı sıcaklar ve kuraklık, Pakistan’da yüzlerce hayvanın Mayıs ayında ölümüne sebep oldu. Yerel yönetimler 50 hayvanın öldüğünü söylese de basın 200 hayvanın yaşamını yitirdiğini belirtiyor. Germanwatch tarafından 2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre Pakistan, dünyanın toplam sera gazı emisyonlarına yüzde 1’den daha az katkıda bulunmasına rağmen ülke, aşırı hava değişimlerinden en çok etkilenen ülkeler listesinde sekizinci sırada yer alıyor.
- Arjantin’de sıcaklığın 45 °C’ye ulaştığı günlerde, sıcak hava dalgası sebebiyle 3 milyon 400 bin tavuk hayatını kaybetti. Bazı çiftliklerde ölüm oranlarının yüzde 40’a ulaştığını belirten raporlar yayımlandı.
- Ocak 2022’de Uruguay’da 400 bin tavuk ısı stresi sebebiyle nefessiz kaldı ve hayatını kaybetti. Basında çıkan haberlerde ilk kez aşırı sıcaklar sebebiyle toplu ölüm vakasının yaşandığı belirtildi.
- İklim değişikliğinin etkileri denizlerde de hissediliyor. Geçen yıl midye, salyangoz ve istiridye dahil olmak üzere Kanada’da bir milyardan fazla deniz canlısı sıcak hava dalgası sebebiyle yaşamını yitirdi. Deniz biyoloğu Christoper Harley The Guardian’a yaptığı açıklamada, iklim krizinin hayvanlar üzerindeki olumsuz etkisine değinerek, “Pek çok tür değişimin hızına ayak uyduramayacak. Ekosistemler, tahmin edilmesi gerçekten zor olan şekillerde değişecek. Kritik eşiğin ne olduğunu bilmiyoruz,” dedi.
Son yıllarda yapılan araştırmalara göre, tüm bu iklim anomalilerinin sebebi büyük ölçüde, CO2 ve metan üreten sığırları üretip besleyen ve ormansızlaşmaya sebep olan hayvancılık ve yem sektörü ile hayvan tüketimi.
Kaynak: The Guardian, Plantbased News, Vegan FTA, Reuters
